Fotoalergie- czyli uczulenie ze Słońcem w tle. Kto powinien uważać?
W tym wpisie :
- Czym jest fotoalergia ?
- Jak wygląda fotoalergia ?
- Kto powinien uważać?
- Dlaczego fotoalergia się pojawia ?
- Jak często występuje fotoalergia ?
Czym jest fotoalergia ?
Nie trzeba sięgać do niezliczonej liczby źródeł, aby z samego znaczenia słowa „fotoalergia” (gr. phos- światło, allos-inny/obcy) wywnioskować, że mamy do czynienia z uczuleniem „na coś ” w obecności światła. Być może nie brzmi to poważnie, ale jest jak najbardziej prawdziwe, co więcej – dość nieprzyjemne w skutkach o czym mogłam się osobiście przekonać.
Zmiany na skórze jakie wywołane są przez promieniowanie UV fachowo określa się jako fotodermatozy (gr.derma- skóra). Przy czym, pojawienie się ich może być uwarunkowane genetycznie, albo mogą być prowokowane przez czynniki zewnętrzne.
I to właśnie na tym drugim przypadku, warto się skoncentrować- zwłaszcza, że fotoalergeny jak się okazuje są powszechne, a wiele osób nie zdaje sobie sprawy, że mogą być w grupie, która jest potencjalnie narażona na odczyny fotoalergiczne. Sprawie warto poświęcić uwagę, ponieważ świadomość na ich temat jest raczej niska, a szereg związków światłouczulających ma tendencję wzrostową.
Do wywołania reakcji fotoalergicznej są potrzebne trzy rzeczy:
- Po pierwsze : Osoba musi być w pewien sposób „predyspondowana” do tego rodzaju reakcji- ponieważ jest to kwestia osobnicza. Przez predysponowanie mam na myśli naszą indywidualną odpowiedź immunologiczną, oraz warunki, które sprzyjają rozwijaniu się alergii.
- Po drugie : Związek światłouczulający- fotoalergen. Jak się okazuje wcale ich nie brakuje, a wręcz można się zaskoczyć ich ilością. Powszechnie występują w wielu roślinach, których widok z pewnością nie jest nam obcy, nawet jeżeli z rzadka zapuszczamy się poza miejskie tereny. Fotoalergenami są również niektóre grupy leków, składniki kosmetyków i żywności.
- Po trzecie i ostatnie : Wszystko musi zachodzić w obecności światła, które wyzwala całą reakcję. Dokładnie promieniowania UV, z czego pasmo UVA odgrywa główną rolę. Jednak w niektórych przypadkach do uczulenia dochodzi w obecności promieniowania UVB i światła widzialnego. A ponieważ spektrum promieniowania UV jest szerokie i naturalnie zawiera wszystkie te widma, nie mamy wyboru wychodząc na zewnątrz, który rodzaj promieniowania na nas zadziała.
Jeżeli interesują Cię leki o potencjale światłouczulającym (a ściśle mówiąc substancje czynne tych leków), koniecznie zobacz ten wpis:
Czytaj więcej: Uważaj latem na leki światłouczulające. Lista leków.
Jak wygląda fotoalergia ?
Reakcje fotoalergiczne są odwracalne, nie pozostawiają przebarwień i ustępują zwykle po odstawieniu środka prowokującego (lek, kosmetyk, zioła). Oczywiście wizyta u dermatologa i wdrożenie leczenia jest jak najbardziej wskazane- szczególnie jak objawy zaczynają być dla nas wyjątkowo dokuczliwe lub nie widać poprawy.
Zmiany pojawiają się z opóźnieniem, zwykle od 24-48 h, czasami nawet do 3 dni. Początkowo odczuwalny jest świąd, który narasta wraz z pojawieniem się kolejnych objawów tj: zaczerwienieniem skóry, stanem zapalnym, obrzękiem, niekiedy wysypką i zlewającymi się zmianami grudkowo-rumieniowymi.
Objawy są zróżnicowane, nie każdy będzie doświadczał ich tak samo. Gdy pewnej majówki sama zmagałam się z tym problemem nie obserwowałam u siebie wszystkich symptomów jakie mogły się pojawić w takim przypadku, o czym pisałam tutaj :
Czytaj więcej: Uczulenie na Słońce z kosmetykami w roli głównej- moja historia.
Objawy są uzależnione od fotoalergenu i sposobu podania, tj. czy był to kosmetyk, lek stosowany na skórę czy lek, zioła stosowane wewnętrznie. Przy lekach, które był zastosowane doustnie częściej pojawia się wysypka w ok. 8% przypadków.
Jednak nadwrażliwość na światło może się jeszcze utrzymywać wiele tygodni lub miesięcy po odstawieniu fotoalergenu. Powinny brać to pod uwagę osoby, które planują zabiegi laserowej depilacji, ponieważ jest to jedno z przeciwwskazań.
Zdarza się, że w wyniku procesu immunologicznego, gdzie doszło do uczulenia limfocytów, mimo unikania substancji uczulającej dochodzi do tzw. przetrwałej nadwrażliwości na światło (persistent light reaction). Objawy zmieniają się w czasie wraz z ciągłym wystawianiem się na promieniowanie, leczenie staje się dużo trudniejsze i mniej skuteczne przy użyciu standardowych leków (sterydy, przeciwhistaminowe).
Charakterystyczny jest obrzęk i zaczerwienienie, dodatkowo dochodzi do lichenizacji naskórka- czyli uwidocznienia jego rzeźby, pogrubienia i łuszczenia, które jest powodowane ciągłym stanem zapalnym skóry. Uogólnione, przetrwłe zapalenie skóry może zmienić się erytrodermie, która jest niewrażliwa na leczenie.
Źródło zdjęcia: Photodermatoses: Diagnosis and treatment. Percy Lehmann, Thomas Schwarz
Kto powinien zwracać szczególną uwagę ?
- osoby o przewlekłych chorobach, które przyjmują na stałe lub czasowo leki o wiadomym działaniu światłouczulącym (szczegóły w ulotce, informacje od lekarza prowadzącego )
- alergicy
- osoby z cerą wrażliwą, alergiczną, skłonną do podrażnień i uczuleń
- osoby z schorzeniami zaostrzającymi się pod wpływem promieniowania UV (tabelka)
- osoby o fototypie I i II
- osoby stosujące retinoidy, w trakcie peelingów chemicznych lub stosowania kosmetyków z kwasami
- osoby zawodowo związane z uprawą roślin i ziół, ( floryści, botanicy, ogrodnicy, rolnicy)
- miłośnicy ziół i aromaterapii
- osoby regularnie stosujące perfumy, mgiełki zapachowe (szczególnie latem)
- osoby narażone na odczynniki chemiczne (laboratorium, linia produkcyjna)
- osoby, które pracują na świeżym powietrzu/ często są eksponowane na promieniowanie UV
Dlaczego fotoalergia się pojawia ?
Objawy fotoalergii mają podłoże immunologiczne, dlatego występują u części osób i oczywiście tylko niektóre substancje mogą wywoływać takie skutki. W odróżnieniu od „zwykłej alergii” gdy na skórze pojawi się zaczerwienienie, uporczywy świąd to nie jest to efekt samego leku/ kosmetyku, ani samego światła.
Sam związek nie jest winowajcą, ponieważ zwykle jest haptenem- „niepełnowartościowym” antygenem, który nie jest immunizujący, ale dopiero po połączeniu np. z białkiem naszej skóry czyni szkody. Hapteny mają niski ciężar cząsteczkowy, często są składnikami leków, które łączą się kowalencyjnie z białkami albo wielocukrami w naszym organizmie.
To co się pojawia na skórze to wynik złożonej reakcji fotochemicznej w której doszło do przekształcenia haptenu za pomocą UV w pełen antygen na który odpowiedział nasz układ odpornościowy. Objawy fotoalergiczne (wyprysku kontaktowego ) są wynikiem”zaalarmowanych” immunokopompetentnych komórek skóry właściwej, które masowo uwalniają cytokiny prozapalne.
Czerwone charakterystyczne dobrze odznaczone plamy częściej pojawią się w miejscach, które mieliśmy odsłonięte, ale mogą się pojawić na obszarach zakrytych. Specyficzne dla objawów fotoalergicznych jest to, że do ich wywołania nie potrzeba dużej dawki promieniowania, wiec czas jaki spędziliśmy na Słońcu jest sprawą drugorzędną. Intensywność i rozległość objawów również nie zależy od ilości substancji alergizującej, co doskonale obrazuje, że jest to reakcja czysto osobnicza i nie każdy jest na nią podatny.
Jak często występuje fotoalergia ?
Ogólnie rzecz biorąc fotoalergia- nie jest częsta (na szczęście), przynajmniej nie tak częsta jak reakcje fototoksyczne, które nie mają związku z odpowiedzią immunologiczną. Przyjmuje się, że objawy fotouczulenia stanowią ogólnie od 1-2 % przypadków wszystkich zgłaszanych alergii kontaktowych. Dotyczą osób w każdym wieku, jednak częściej obserwuje się je u mężczyzn.
Badania jakie do tej pory przeprowadzono, różniły się metodologią ale też alergenami jakie badano, stąd wyniki są różne. W dużym wieloośrodkowym badaniu (Austria, Szwajcaria, Niemcy) wykazano, że do najczęstszych fotoalergenów należą: niesteroidowe leki przeciwzapalne, pochodne fenotiazyny, konserwanty, substancje zapachowe oraz filtry przeciwsłoneczne. Na grupie 1129 osób przeprowadzono testy płatkowe, a częstość objawów fotoalergicznych na te związki oceniono na 7,35%.
Paradoksalnie, zaraz po lekach filtry przeciwsłoneczne są drugą największą grupą fotoalergenów, które powodują też wyprysk kontaktowy. Na szczególną uwagę zasługuje też fakt, że dochodzi również do reakcji krzyżowych pomiędzy filtrami, a niektórymi lekami. Przyjmuje się, że filtry przeciwsłoneczne powodują od 1,2 % do 25 % odczynów alergicznych i fotoalergicznych.
To nie jest wpis sponsorowany
Spodobał Ci się wpis? Uważasz, że jest praktyczny i pomocny? Podziel się nim z innymi, będzie to dla mnie duże uznanie !
Kaja
Źródła:
„Skórne reakcje po zastosowaniu ketoprofenu związane z ekspozycją słoneczną – opis dwóch przypadków” Anna Lis-Święty, Ligia Brzezińska-Wcisło, Beata Bergler-Czop, Dorota Trzmiel, Przegl Dermatol 2010, 97, 33–37
„Fotodermatozy-uczulenie na Słońce. Natalia Galas” Kosmetologia Estetyczna 4/2015 vol. 4
„Fototoksyczność- opis zjawiska oraz pozytywne aspekty jego wykorzystania” Radosław Balwierz, Anita Sroka, Beata Sarecka-Hujar, Dominik Marciniak, Magdalena Kolanko, Zofia Dzierżewicz. Pol J Cosmetologt 2017, 20 (04)
„Drug- induced photosensivity- a continuing diagnostic challenge”Liborija Lugović-Mihić, Tomislav Duvančić, Iva Ferček, Petra Vuković, Iva Japundžić and Diana Ćesić. Acta Clin Croat 2017; 56
Phototoxic and Photoallergic Reactions. Margarida Gonçalo
Photodermatoses: Diagnosis and treatment. Percy Lehmann, Thomas Schwarz
Zdjęcia : https://www.medicinenet.com/image-collection/photoallergic_reaction_picture/picture.htm
0 Comments