Jaki masz fototyp skóry?

W tym wpisie:

1. Czym fototyp i skala Fitzpatricka?
2. Cechy charakterystyczne fototypów
3. Reakcje rumieniowe
4.  Zastosowanie  skali Fitzpatricka w kosmetologii i medycynie
5. Jak sprawdzić swój fototyp skóry?
6. Kilka praktycznych informacji na koniec

Czym jest fototyp i skala Fitzpatricka?

Fototyp skóry jest pewnego rodzaju „profilem” informującym o stopniu wrażliwości  i indywidualnej reakcji na promieniowanie słoneczne. Skala fototypów, została opracowana przez  amerykańskiego dermatologa Thomasa B. Fitzpatricka w 1975 r., na podstawie pigmentacji skóry, oczu i włosów (cechy dziedziczne) jak i osobniczych reakcji na promieniowanie słoneczne (oparzenie, opalenizna, brak opalenizny).

Przeprowadzone badanie, pierwotnie miało pomóc określić  potrzebną dawkę promieniowania UVA u osób chorych na łuszczycę, które były poddawane nowoczesnej terapii fotodynamicznej PUVA . W badaniu brały udział osoby, których skóra nie była wcześniej wystawiana na słonce. Badani eksponowali skórę na czas 45-60 min w południe wczesnym latem. Oceniano reakcje natychmiastowe i odroczone w czasie. Uczestników badania poproszono o odpowiedzi na pytania ankietowe dotyczące powstałego rumienia po 24 godzinach oraz określenia intensywności opalenizny powstałej w ciągu tygodnia od badania.

Na podstawie badań początkowo wyróżniono fototypy I-IV, cechujące się bardzo jasną i jasną skóra. W późniejszym czasie skala została rozszerzona o fototyp V opisujący odcień skóry brązowy i ciemnobrązowy, na koniec dodano fototyp VI charakterystyczny dla skóry czarnej. 

Obecnie skala Fitzpatricka wyróżnia VI różnych fototypów, które różnią się od siebie kolorem skórem, stopniem wrażliwości reakcjami na promieniowanie słoneczne.

Na fototyp skóry wpływ mają: 

• czynniki genetyczne
• wrażliwość skóry na promieniowanie UV
• oraz nawyki związane z ekspozycją na promieniowanie pochodzenia naturalnego jak i ze sztucznych źródeł.

Cechy charakterystyczne fototypów

Ogólna charakterystyka i reakcje na UV

Cechy charakterystyczne wyglądu

Stopień pigmentacji (zawartość melaniny) oraz ryzyko rozwoju raka 

Reakcje rumieniowe dla fototypów

Chociaż brzmi to nietypowo, to skóra jako narząd ma charakterystyczne dla siebie właściwości optyczne. Ma zdolność do pochłaniania, rozpraszania i odbijania promieniowania słonecznego i co ciekawe, w zależności jaka to będzie warstwa skóry te zdolności optyczne będą się od siebie różnić.

Istotnym parametrem dla poszczególnych fototypów jest minimalna dawka rumieniowa, oznaczana w skrócie MED od angielskich słów: minimal erythma dose. 

Dawka MED określa jaka jest najmniejszą ilość energii promieniowania UV, która wywoła widoczny po 24 godz. rumień na skórze. Minimalne dawki rumieniowe dla promieniowania UVA i UVB są od siebie różne. Wartość MED nie jest precyzyjną jednostką, ponieważ zależy od indywidualnej wrażliwości skóry, jej  wcześniejszej adaptacji na UV albo jej braku.

Do oceny ilości zaabsorbowanego promieniowania wprowadzono standardową dawkę rumieniową (standard erythma dose-SED). Założono, że 1 SED odpowiada dawce promieniowania o wartości 100 J/m2 ( dżul/m2) . Przykładowo dla fototypu II, przeważającego w Polsce, rumień skóry powstaje przy ekspozycji na dawkę promieniowania o wartości 4 SED (odpowiadającej 400 J/m2). 

Dla przeciętnego Kowalskiego nie będzie to wiedza użyteczna, jednak z pewnością są to wartości, które pomagają lekarzom i  specjalistom w zabiegach laseroterapii i światłoterapii.

Wielkość dawek promieniowania UV jaką zaabsorbuje człowiek w ciągu życia zależy od  miejsca zamieszkania (szerokość geograficzna) oraz nawyków związanymi z ekspozycją na UV. Szacuje się, że przeciętny dorosły Europejczyk pracujący i przebywający w pomieszczeniach zamkniętych (biuro, dom) narażony jest na dawkę 10 000-20 000 J/m2 w skali roku. Narażenie na promieniowanie UV jest wyższe w okresie letnim i wzrasta o ok. 30%. W Polsce największe nasłonecznienie jest od maja do sierpnia.

Zastosowanie w medycynie i kosmetologii

Skala Fitzpatricka jest pomocnym narzędziem w dermatologii, kosmetologii fotobiologii i fototerapii. Na jej podstawie amerykańska Agencja Żywności i Leków zaadaptowała ocenę współczynnika ochrony przeciwsłonecznej (SPF) w kremach przeciwsłonecznych. W kosmetologii i medycynie estetycznej pozwala na zakwalifikowanie pacjenta do niektórych zabiegów.

Ocena fototypu skóry pozwala na określenie:

• Ryzyka zapadalności na nowotwory skóry i stany przednowotworowe
• Ryzyka uszkodzeń posłonecznych i fotostarzenia skóry
• Minimalnej Dawki Rumieniowej w zabiegach fototerapii
• Skutecznej i bezpiecznej dawki w zabiegach depilacji laserowej
• Tolerancji skóry i ryzyka powikłań na miejscowe środki rozjaśniające przebarwienia
• Tolerancji skóry i ryzyka powikłań w przypadku peelingów chemicznych i dermabrazji

Jak sprawdzić swój fototyp?

Swój fototyp można określić na podstawie dostępnych  kwestionariuszy. Nie ma standardowego jednolitego dokumentu do określenia fototypu, dlatego mogą się one od siebie różnić. W ankietach zbiera się informacje dot. genetycznie uwarunkowanej pigmentacji, reakcji na promieniowanie UV oraz zachowaniach związanych z ekspozycje na UV (słońce, solarium).

1. Ankieta pracowana przez instytucje rządową (Australian Radiation Protection and Nuclear Safety). KLIKNIJ TUTAJ
2. Ankieta z bazy NCBI- Skala fototypów Fitzpatricka- Kwestionariusz

Kilka praktycznych informacji na koniec

Naturalny czas ochrony dla poszczególnych fototypów bez ryzyka oparzeń. Dodatkowo  uwzględniono indeks UV, który im jest wyższy tym łatwiej u nas o oparzenia, a czas naturalnej ochrony maleje.

To nie jest wpis sponsorowany

Spodobał Ci się wpis? Uważasz, że jest praktyczny i pomocny? Podziel się nim z innymi, będzie to dla mnie duże uznanie !

Kaja

Źródła:

"Bioklimatyczne uwarunkowania rekreacji i turystyki w Polsce "Krzysztof Błażejczyk, Anna Kunert

A guide for publication and interpretation of solar UV Index forecasts for the public prepared by the Working Group 4 of the COST-713 Action “UVB Forecasting”

https://cie.co.at/publications/standard-erythema-dose-review

https://www.researchgate.net/figure/Influence-of-pigmentation-on-skin-cancer-risk-Fair-skinned-individuals-with-low-levels_fig7_237095045

https://www.researchgate.net/publication/285056396_Vitamin_D_The_truth_about_Vitamin_D_and_sun_exposure_demystified_Finding_the_balance_for_personal_health

https://www.researchgate.net/publication/320178189_UV_imaging_reveals_facial_areas_that_are_prone_to_skin_cancer_are_disproportionately_missed_during_sunscreen_application

https://www.researchgate.net/publication/323150287_Promieniowanie_UV-_jak_sie_przed_nim_chronic_2

https://www.arpansa.gov.au/sites/default/files/legacy/pubs/RadiationProtection/FitzpatrickSkinType.pdf

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK557626/figure/article-24066.image.f2/

 S. Sachdeva, Fitzpatrick skin typing: Applications in dermatology, “ Indian J Dermatol Venereol Leprol.”,
nr 75/2009, s. 93-96

H.Li, S. Colantino, Sunscreen Application, Safety, and Sun Protection: The Evidence, “Journal of Cutaneous
Medicine and Surgery”, nr 1/2019, s. 2-10

L.T.N Ngoc, V.V. Tran, Recent Trends of Sunscreen Cosmetic: An Update Review, “Cosmetics”, nr 64/2019, s. 3.

J. Narbutt, Fotoprotekcja, Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część 1: Promien